Żółć to płynna, gorzka wydzielina wątroby o żółtobrunatnej barwie. Stanowi substancję niezbędną do prawidłowego trawienia tłuszczu.

Żółć

Żółć – wydzielanie

Dobowe wydzielanie żółci wynosi około 500 ml. Część składników ulega wchłanianiu w jelicie, a następnie ponownemu wydzieleniu przez wątrobę. To właśnie tak zwane krążenie jelitowo-wątrobowe.

Po pojawieniu się pokarmu w jamie ustnej maleje skurcz zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej. Obecność kwasów tłuszczowych i aminokwasów w dwunastnicy powoduje wydzielanie cholecystokininy, która z kolei powoduje skurcz pęcherzyka żółciowego. Substancje powodujące skurcz pęcherzyka żółciowego nazywane są środkami żółciopędnymi.

Wytwarzanie żółci ulega zwiększeniu pod wpływem drażnienia nerwu błędnego oraz działania hormonu sekretyny. Hormon ten zwiększa bowiem zawartość wody i jonów HCO3- w żółci. Substancje powodujące zwiększenie wydzielania żółci zwie się żółciotwórczymi. Sole kwasów tłuszczowych należą do najbardziej znaczących fizjologicznie substancji zwiększających wydzielanie żółci.

Należy pamiętać, że miejscem syntezy żółci jest wątroba, a nie pęcherzyk żółciowy – jak wiele osób błędnie stwierdza. Pęcherzyk żółciowy służy bowiem do magazynowania oraz zagęszczania żółci, a nie jej produkcji.

Krążenie jelitowo-wątrobowe

90-95% soli kwasów żółciowych ulega wchłonięciu w jelicie cienkim. Część z nich jest wchłaniana na drodze dyfuzji niejonowej, większość jednak jest wchłaniania w końcowej części jelita krętego na drodze kotransportu jonów sodu. Pozostałe 5-10% soli kwasów żółciowych trafia do jelita grubego, gdzie ulegają przekształceniu w sole kwasu deoksycholowego i litocholowego. Pierwszy z nich ulega wchłonięciu, z kolei drugi ze względu na słabą rozpuszczalność jest w większości wydalony z kałem.

Wchłonięte sole kwasów żółciowych są transportowane w żyle wrotnej do wątroby i ponownie wydzielane do żółci. Jest to tak zwane krążenie jelitowo-wątrobowe. Sole kwasów żółciowych utracone wraz z kałem są zastępowane przez wytwarzanie wątrobowe.

U zdrowego człowieka wielkość syntezy soli kwasów żółciowych w wątrobie szacuje się na 0,2-0,4 g/dobę. Całkowita ilość soli kwasów żółciowych wynosi około 3,5 g i ulega wielokrotnej recyrkulacji w krążeniu jelitowo-wątrobowym.

Skład żółci

Żółć składa się z soli kwasów żółciowych, barwników żółciowych i innych substancji rozpuszczonych w zasadowym roztworze jonowym przypominającym sok trzustkowy. Głównym składnikiem omawianej wydzieliny jest woda, która stanowi 97%. Następnie wyróżnia się:

  • sole kwasów żółciowych – 0,7%;
  • barwniki żółciowe – 0,2%;
  • cholesterol – 0,06%;
  • sole kwasów nieorganicznych – 0,7%;
  • kwasy tłuszczowe – 0,15%;
  • lecytynę – 0,1%;
  • tłuszcze – 0,1%.

Glukuroniany barwników żółciowych – bilirubiny i biliwerdyny – nadają żółci złocistożółty kolor. Są to produkty rozpadu hemoglobiny. Z kolei sole kwasów żółciowych są solami sodowymi i potasowymi kwasów sprzęgniętych z glicyną lub tauryną. Kwasy żółciowe powstają z cholesterolu – u ludzi wykryto 4 rodzaje kwasów żółciowych.

Żółć – funkcje

Kwasy żółciowe pełnią liczne funkcje w organizmie człowieka. Zmniejszają bowiem napięcie powierzchniowe, a w powiązaniu z fosfolipidami i monoglicerydami powodują emulgację tłuszczu niezbędną do ich dalszego trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim. Można zatem powiedzieć, że ich główną i najważniejszą funkcją jest trawienie tłuszczy.

Dodatkowo żółć wspomaga wchłanianie niektórych substancji, zwłaszcza witamin rozpuszczalnych w tłuszczach – A, D, E, K. Jej odpowiednia ilość i skład wpływają na prawidłową motorykę jelit, ponieważ regulują procesy metaboliczne zachodzące w tym miejscu. W żółci gromadzą się także zbędne produkty przemiany materii, dzięki czemu mogą być one z powodzeniem wydalone z organizmu.

Zobacz również: Probiotyki na jelita.

Bibliografia

  1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
  2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
  3. Romański K., Wątroba, wydzielanie żółci a ksenobiotyki, Życie Weterynaryjne, 84/2009.
Polecane produkty:
Naturalne probiotyki bioalgi
Probiotyki od bioalgi zawierają naturalne, wyselekcjonowane (150 milionów) żwywe szczepy bakterii. Uzupełniają niedobory w składniki probiotyczne takie jak m.in. Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, Bifidobacterium Zobacz więcej...