Atonia jelit odnosi się do zjawiska zaniku bądź znacznego zmniejszenia zdolności mięśniówki gładkiej jelit do skurczu. Konsekwencją tego stanu jest ustanie ruchów perystaltycznych, a więc i zahamowanie trawienia. Atonia jelit może stanowić bezpośrednie zagrożenie zdrowia, a jej wystąpienie wiąże się z licznymi objawami klinicznymi. Diagnostyką i leczeniem schorzenia zajmuje się lekarz gastroenterolog.

Atonia jelit

Atonia jelit – przyczyny

Wśród możliwych przyczyn atonii jelit znajdują się przede wszystkim:

  • porażenie nerwów odpowiedzialnych za unerwienie mięśni gładkich jelit;
  • zatrucie niektórymi lekami, zwłaszcza nasennymi (wówczas jednocześnie dochodzi do atonii żołądka);
  • choroby zakaźne;
  • zmiany patologiczne w mięśniach, np. w przebiegu chorób przewlekłych czy autoimmunologicznych.

Atonia może narastać wraz z upływem czasu, jak również może pojawić się nagle.

Objawy atonii jelit

Najbardziej charakterystycznym objawem atonii jelit są tzw. zaparcia atoniczne. Ich bezpośrednią przyczyną jest zwolnienie lub zahamowanie ruchów perystaltycznych jelit, co powoduje nadmierne wchłanianie wody w jelicie grubym, a w konsekwencji – zagęszczenie mas kałowych. Stają się one twarde i zbite, co znacznie utrudnia wypróżnianie się. Podczas defekacji mogą pojawić się nawet dolegliwości bólowe. Pozostałymi możliwymi objawami atonii jelit są:

Wraz z upływem czasu może dojść do rozdęcia jelita i ścieńczenia jego ścian, zaś znaczne ilości płynu zalegają w obrzękniętych ścianach. Następuje deficyt wody i elektrolitów, co może doprowadzić nawet do wstrząsu oligowolemicznego. Przyjmuje się, że im niżej w odcinku jelita doszło do atonii, tym objawy są bardziej nasilone.

Diagnostyka

Przy problemach jelitowych należy udać się do gastroenterologa, który przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem i wykona podstawowe badania obrazowe. Najczęściej jest to gastroskopia i kolonoskopia, które bardzo dobrze uwidaczniają układ pokarmowy człowieka. Jeśli będzie to konieczne, lekarz skieruje do innego specjalisty, np. neurologa. Badaniami uzupełniającymi są RTG jamy brzusznej, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa jamy brzusznej oraz badania krwi i moczu.

Atonia jelit – leczenie

W przypadku atonii jelit konieczna jest wizyta u specjalisty, aby jak najszybciej zdiagnozować przyczynę tego stanu. Jeśli jest to możliwe należy rozpocząć leczenie przyczynowe. W momencie pojawienia się zaparć atonicznych poleca się wdrożenie diety bogatej w błonnik oraz picie dużej ilości wody. Dobrymi źródłami błonnika są między innymi: grube kasze, ciemne makarony, warzywa korzeniowe, pomidory, surowe owoce. Skuteczna jest również regularna aktywność fizyczna, która stymuluje jelita do ruchu i do pracy.

Co jest bardzo istotne – należy odróżnić zaparcia atoniczne od zaparć spastycznych, ponieważ w przypadku tych drugich należy ograniczyć podaż błonnika. Podrażnia on bowiem ściany jelit i nasila spastyczność. Przy atonii jelit należy znaleźć również odpowiednio dużo czasu na własny odpoczynek. Nie wolno nadużywać środków przeczyszczających. Na początku prawdopodobnie będą skuteczne, jednak na dłuższą metę organizm może zatracić zdolność do samodzielnego wypróżniania się, co znacznie nasila podstawową dolegliwość.

Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Mulak A., Leki prokinetyczne w Polsce – kiedy i jak stosować?, Gastroenterologia Kliniczna, 4/2014.
  2. Rogler G., Gastrix. Przewodnik po gastroenterologii i hepatologii, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2020.