Choroba Leśniowskiego-Crohna to schorzenie należące do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit, może obejmować każdy odcinek dróg pokarmowych. Szczególnie dużą ilość zachorowań odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych, co skłania do zaliczenia tej choroby do grupy chorób cywilizacyjnych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna

Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna

Dokładna przyczyna dolegliwości nie została do końca poznana. Podatność na zachorowanie może zależeć od mutacji genu białka NOD2 zwanego także CARD15. Znajduje się on na chromosomie 16, a jego głównym zadaniem jest regulacja aktywacji makrofagów w odpowiedzi na lipopolisacharydy bakteryjne. Obecność dwóch alleli zmutowanego genu zwiększa ryzyko zachorowania aż 20-40-krotnie. W rozwoju ognisk zapalnych istotną rolę odgrywają między innymi różne cytokiny prozapalne.

Najbardziej typową cechą choroby są odcinkowe zmiany zapalne lokalizujące się w obrębie jelita cienkiego lub grubego, przedzielone fragmentami zdrowymi. Proces zapalny rozpoczyna się w błonie śluzowej, po czym stopniowo obejmuje wszystkie warstwy ściany przewodu pokarmowego. W rezultacie ma miejsce jej zniszczenie i włóknienie, czego następstwem jest powstawanie przetok i zwężeń.

Jak objawia się choroba Leśniowskiego-Crohna?

Objawy dzieli się na miejscowe i ogólne. Te pierwsze zależą przede wszystkim od lokalizacji, rozległości i stopnia zaawansowania zmian w przewodzie pokarmowym. Przeważnie, ponieważ u około 50% chorych, zajęty jest końcowy odcinek jelita krętego, natomiast u 30-40% chorych zajęte jest jednocześnie jelito cienkie i grube. Z kolei u 20% tylko jelito grube. Znacznie rzadsze występuje zajęcie bliższego odcinka jelita cienkiego, a sporadycznie – górnego odcinka przewodu pokarmowego lub wyrostka robaczkowego.

Ogólny obraz kliniczny choroby Leśniowskiego-Crohna uzależniony jest od lokalizacji zmian. Przykładowo, jeśli dotyczą one końcowego odcinka jelita krętego (co stanowi klasyczną postać choroby), obejmują:

  • biegunkę tłuszczową;
  • niedokrwistość;
  • awitaminozę, szczególnie w odniesieniu do witaminy B12;
  • zaburzenia elektrolitowe;
  • obrzęki;
  • gorączkę o nieznanej przyczynie;
  • smoliste stolce.

Z kolei jeśli objawy lokalizują się w jelicie grubym, choroba manifestuje się biegunką (rzadko z domieszką krwi) i dolegliwościami bólowymi brzucha. Znacznie rzadziej (aczkolwiek jest to możliwe) choroba Leśniowskiego-Crohna obejmuje jamę ustną. Wówczas objawia się ona bólem dziąseł czy powstawaniem aftowych owrzodzeń.

Choroba ma przebieg przewlekły, wieloletni. Chociaż w wielu przypadkach obserwuje się naprzemienne okresy zaostrzeń i remisji, to jednak bardzo często objawy występują stale, powodując znaczne inwalidztwo. W ciągu 10 lat trwania choroby 60% chorych jest poddawanych co najmniej 1 operacji z powodu powikłań choroby.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – diagnostyka

Rozpoznanie opiera się na endoskopowym, radiologicznym i histologicznym potwierdzeniu odcinkowych zmian zapalnych zajmujących całą grubość ściany przewodu pokarmowego i mających często charakter ziarniniaków. Nie istnieją ścisłe, odgórnie wyznaczone kryteria rozpoznania, zwłaszcza pozwalające zawsze odróżnić chorobę jelita grubego od wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Chorobę Leśniowskiego-Crohna dotyczącą jelita krętego zawsze należy zróżnicować z gruźlicą jelit i ostrym zapaleniem jelita krętego. W przypadku zajęcia okrężnicy należy zróżnicować ją z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, zespołem jelita drażliwego, rakiem okrężnicy i niedokrwiennym zapaleniem jelita grubego.

Jak leczyć chorobę Leśniowskiego-Crohna?

Dotychczas nie opracowano skutecznego sposobu leczenia omawianej choroby. Nawrót zmian zapalnych w innym odcinku jelita może się pojawić nawet po doszczętnym usunięciu pierwotnego ogniska chorobowego. Wybór sposobu leczenia zależy od lokalizacji zmian, nasilenia choroby i występowania powikłań. Na kompleksowe postępowanie lecznicze składają się metody:

  • zachowawcze – uzupełnianie niedoborów składników pokarmowych, leczenie żywieniowe, leczenie przeciwzapalne, leczenie immunosupresyjne i leczenie objawowe;
  • operacyjne.

Leczenie zachowawcze

Leczenie zachowawcze dzieli się ponadto na farmakologiczne i niefarmakologiczne. Niefarmakologiczne obejmuje:

  • zaprzestanie palenia papierosów;
  • unikanie czynników powodujących zaostrzenia (np. unikanie przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy nadmiernego stresu);
  • uzupełnianie niedoborów.

Leczenie farmakologiczne obejmuje zaś stosowanie środków przeciwzapalnych, leków immunosupresyjnych i antybiotyków. Najważniejszą grupą leków o działaniu przeciwzapalnym są glikokortykosteroidy. Z leków immunosupresyjnych stosowane są analogi puryny (azatiopryna i merkaptopuryna) oraz metotreksat. Leczenie objawowe natomiast obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwbiegunkowych. W zwalczaniu ciągłego bólu stosuje się np. metamizol lub opioidy o niewielkim wpływie na motorykę jelit. W bólu typu kolkowego pomocne bywają leki przeciwcholinergiczne.

Zobacz również: Probiotyki na jelita.

Leczenie operacyjne

Do wskazań świadczących o nagłej, pilnej konieczności przeprowadzenia operacji należą:

  • całkowita niedrożność w efekcie zwężenia jelita cienkiego;
  • masywne krwotoki;
  • wolna perforacja z rozlanym zapaleniem otrzewnej.

Z kolei do najczęstszych wskazań wybiórczych należą:

  • przetoki zewnętrzne i wewnętrzne;
  • infekcyjne powikłania wewnątrzbrzuszne;
  • rozległe zmiany okolicy okołoodbytniczej;
  • zdiagnozowanie lub tylko podejrzenie raka;
  • przewlekłe inwalidztwo zależne od stałego utrzymywania się przykrych objawów mimo prawidłowego leczenia zachowawczego;
  • opóźnienie rozwoju fizycznego z zahamowaniem prawidłowego wzrostu u dzieci.

Optymalnym typem operacji w chorobie Leśniowskiego-Crohna jelita cienkiego jest oszczędna resekcja. Obecnie zamiast resekcji wykonuje się też śródoperacyjne rozszerzanie zwężeń jelita cienkiego. W chorobie jelita grubego rodzaj operacji zależy od umiejscowienia i zakresu zmian chorobowych.

Bibliografia

  1. Szczeblowska D., Serwin D., Wojtuń S., Hebzda Z., Grys I., Choroba Leśniowskiego-Crohna – diagnostyka i leczenie, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 7/2011.
  2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
Polecane produkty:
Naturalne probiotyki bioalgi
Probiotyki od bioalgi zawierają naturalne, wyselekcjonowane (150 milionów) żwywe szczepy bakterii. Uzupełniają niedobory w składniki probiotyczne takie jak m.in. Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, Bifidobacterium Zobacz więcej...