Prebiotyki stanowią składniki pożywienia oporne na trawienie przez enzymy obecne w przewodzie pokarmowym, selektywnie pobudzające rozwój i aktywność bakterii jelitowych o korzystnym działaniu na organizm.

Prebiotyki

 

Czym są prebiotyki?

Prebiotyki to głównie niestrawne oligosacharydy – pochodne fruktozy, galaktozy oraz oligosacharydy sojowe i glukozylosacharydy. Do tej pory najlepiej poznano znaczenie fruktooligosacharydów i inuliny. Szacuje się jednak, że prebiotyki występują w około 36 000 produktów pochodzenia roślinnego. Zgodnie z najnowszą definicją do prebiotyków zalicza się również polifenole.

Fruktooligosacharydy wyekstrahowano z pomidorów, cebuli, czosnku, bananów, jęczmienia i pszenicy. Badania wykazały, że substancje te hamują rozwój bakterii gnilnych. Z kolei inulina występuje powszechnie w cykorii, mleczach czy karczochach. Znalazła zastosowanie jako zamiennik tłuszczu w dietach ubogoenergetycznych. Inulina stymuluje rozwój probiotycznej flory jelitowej, zapobiega zaparciom, zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi, a także zwiększa wchłanianie wapnia, zmniejszając tym samym ryzyko rozwoju osteoporozy.

Prebiotyki (podobnie jak bakterie probiotyczne) muszą spełniać wiele wymagań, aby uznano je za korzystne substancje. Między innymi:

  • nie mogą ulec trawieniu i wchłanianiu w jelicie;
  • muszą stymulować wybiórczo wzrost liczby bakterii o korzystnym działaniu zdrowotnym;
  • produkty ich rozpadu mają zwiększać kwasowość treści jelitowej.

Dodatkowo prebiotyki muszą być łatwe do pozyskania w skali przemysłowej, a ich budowa powinna zostać odpowiednio udokumentowana.

Właściwości prebiotyków

Prebiotyki są substratem fermentacyjnym dla probiotyków. Po spożyciu docierają w formie niezmienionej do światła jelita grubego, gdzie pod wpływem bifidobakterii (których ilość się zwiększa) ulegają hydrolizie i fermentacji. W procesie fermentacji powstają gazy oraz krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Kwasy te są źródłem energii dla komórek nabłonka jelitowego, zakwaszają treść jelitową oraz wpływają tym samym hamująco na namnażanie bakterii chorobotwórczych. Omawiane substancje mogą docierać aż do okrężnicy, gdzie ulegają całkowitej fermentacji i rozłożeniu przez bakterie sacharolityczne.

Do pozostałych, istotnych zalet tych substancji należy zaliczyć:

  • obniżanie wchłaniania szkodliwej frakcji cholesterolu – LDL;
  • stymulację układu odpornościowego;
  • niską wartość kaloryczną;
  • łagodzenie objawów chorobotwórczych, w tym grzybicy pochwy czy wrzodów żołądka;
  • wspomaganie leczenia nietolerancji laktozy;
  • wspomaganie leczenia próchnicy zębów.

Prebiotyki stanowią pożywkę dla bakterii probiotycznych, dzięki czemu wpływają stymulująco na ich wzrost. W przeciwieństwie do probiotyków, w prebiotykach nie ma żadnych mikroorganizmów.

Zastosowanie prebiotyków

Prebiotyki od niedawna dodaje się podczas produkcji fermentowanych napojów mlecznych do określonych produktów. Celem tej czynności jest chęć wzbogacenia wybranych produktów o substancje poprawiające ich wartość odżywczą i zdrowotną. Badania wykazały, że dodanie prebiotyków do poszczególnych produktów w dużym stopniu wpływa na skład mikroflory jelitowej i jej aktywność metaboliczną. Prebiotyki wykazują większą trwałość, a ich włączenie do produktów spożywczych nie przysparza problemów. Dzieje się tak, ponieważ nie trzeba się martwić o ich przeżycie w przewodzie pokarmowym lub niższych temperaturach.

Prebiotyki znalazły zastosowanie również w farmaceutyce. Dodaje się je do różnego rodzaju suplementów, zwłaszcza probiotycznych. Na rynku można otrzymać wiele preparatów prebiotycznych, zarejestrowanych jako produkty lecznicze. Należą do nich między innymi środki z laktulozą i zioła do zaparzania, bogate w inulinę (np. korzeń mniszka lekarskiego).

Zobacz również: Probiotyki – czym są i jak wpływają na organizm?

Bibliografia

  1. Ruszkowski J., Szewczyk A., Witkowski J., Przegląd doustnych prebiotyków, probiotyków, synbiotyków i postbiotyków dostępnych na polskim rynku aptecznym, Farmakologia Polska, 2/2018.
  2. Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, Problemy Higieny i Epidemiologii, 3/2014.
  3. Ciborowska H., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
Polecane produkty: