Antybiotykoterapia określa stosowanie preparatów leczniczych zwanych antybiotykami w procesie leczniczym. Wprowadzenie antybiotyków do terapii chorób miał swój początek w 1929 roku, gdy Fleming odkrył penicylinę. Obecnie są to jedne z częściej stosowanych leków w medycynie.

Antybiotykoterapia

Co to jest antybiotyk?

Antybiotyki są substancjami wytwarzanymi przez różne mikroorganizmy, które hamują rozwój lub niszczą inne, patogenny mikroorganizmu. Stosuje się je w medycynie do leczenia zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Niektóre antybiotyki znalazły nawet zastosowanie jako środki wspomagające terapię nowotworów.

Podział antybiotyków

Na podstawie właściwości farmakodynamicznych antybiotyki podzielono na główne grupy:

  • leki, których działanie bakteriobójcze zależy od dawki – aminoglikozydy, fluorochinolony, azalidy i metronidazol;
  • antybiotyki o krótkim efekcie poantybiotykowym – laktamy, wankomycyna, klindamycyna, linezolid.

Ponadto antybiotyki dzieli się na bakteriobójcze i bakteriostatyczne. Pierwsza grupa obejmuje preparaty, które bezpośrednio zabijają bakterie, zaś w drugiej znajdują się preparaty hamujące dalsze namnażanie się bakterii.

Zasady antybiotykoterapii

Podstawowe zasady racjonalnej antybiotykoterapii polegają głównie na:

  • ograniczeniu leczenia do zakażeń o charakterze bakteryjnym;
  • dążeniu do pełnej identyfikacji drobnoustroju patogennego wraz z określeniem jego antybiotykooporności;
  • podaży antybiotyku wykazującego skuteczność w danej sytuacji klinicznej;
  • dawkowaniu leku w taki sposób, aby osiągnąć odpowiednie jego stężenie w miejscu zakażenia;
  • stosowaniu antybiotyku o możliwie najwęższym spektrum aktywności;
  • regularnej ocenie skuteczności i zasadności prowadzenia antybiotykoterapii.

Najważniejsze, aby antybiotyk został dobrany indywidualnie do pacjenta i jego jednostki chorobowej. Nie każdy antybiotyk będzie skuteczny wobec konkretnego szczepu bakterii. W związku z tym wyróżniamy terapię celowaną i empiryczną. Terapia empiryczna polega na podaniu pacjentowi antybiotyku o szerokim spektrum działania, bez wcześniej wykonywanych badań określających patogeny bytujące w organizmie chorego. Taki antybiotyk działa na większość bakterii, dlatego najprawdopodobniej okaże się skuteczny. To najczęściej wybierana terapia.

Z kolei terapia celowana obejmuje wcześniejsze wykonanie badań laboratoryjnych wykazujących typ mikroorganizmu chorobotwórczego. Dzięki temu można dobrać antybiotyk, który w 100% zlikwiduje patogeny. Terapię celowaną stosuje się w zakażeniach przewlekłych, które są oporne na działanie antybiotyków o szerokim spektrum działania.

Oporność bakterii na antybiotyki

Oporność bakterii na antybiotyki ograniczająca możliwości skutecznego leczenia zakażeń, stanowi jedno z najpoważniejszych wyzwań współczesnej medycyny. Omawiana oporność bakterii na antybiotyki może być:

  • naturalna – wynika z naturalnych cech drobnoustrojów;
  • nabyta – warunkowana mutacjami lub nabyciem obcego DNA.

Naturalna oporność oznacza, że określony gatunek bakterii nie wykazuje wrażliwości na pewien antybiotyk bądź grupę antybiotyków. W takiej sytuacji nie wykonuje się badania wrażliwości patogenu na ten antybiotyk. Za najczęściej występującą przyczynę naturalnej oporności uznaje się małą przepuszczalność ściany bakterii dla leku lub też obecność mechanizmu czynnie usuwającego lek z komórki bakteryjnej. Istnieją rożne mechanizmy oporności wobec tego samego antybiotyku, a jedna komórka bakteryjna może dysponować kilkoma z nich.

Antybiotykoterapia – wskazania

Antybiotyki stosuje się celem zwalczania infekcji bakteryjnych, rzadziej wywołanych pierwotniakami. Omawiana grupa leków nie sprawdzi się w leczeniu infekcji wirusowych – właśnie z tego względu tak ważna jest odpowiednia diagnostyka chorób. Antybiotyki są wskazane przede wszystkim w terapii:

  • bakteryjnych infekcji dróg oddechowych;
  • zakażeń ran;
  • bakteryjnych infekcji dróg moczowych;
  • anginy;
  • zakażeń dróg płciowych;
  • ropnego zakażenia skóry;
  • zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego dwoinką;
  • posocznicy.

Jednocześnie należy pamiętać, że antybiotyki niszczą nie tylko bakterie patogenne, ale i korzystną mikroflorę jelitową. Dlatego podczas antybiotykoterapii zaleca się jednocześnie stosowanie probiotyków.

Zobacz również: Probiotyk po antybiotyku.

Polecane produkty:
Naturalne probiotyki bioalgi
Probiotyki od bioalgi zawierają naturalne, wyselekcjonowane (150 milionów) żwywe szczepy bakterii. Uzupełniają niedobory w składniki probiotyczne takie jak m.in. Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, Bifidobacterium Zobacz więcej...

Bibliografia

  1. Nowak Ł., Wybrane zagadnienia antybiotykoterapii zakażeń bakteryjnych u chorych na nowotwory złośliwe, Journal of Oncology, 3/2016.
  2. Boroń-Kaczmarska A., Wiercińska-Drapało A., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.