Czynnościowe zaburzenia jelit to szeroka grupa różnego rodzaju schorzeń pojawiających się bez konkretnej przyczyny. Wszystkie one podczas badań diagnostycznych nie wskazują na patologię anatomii czy fizjologii układu pokarmowego, jednak wiążą się z występowaniem nieprzyjemnych, pogarszających komfort życia objawów. Diagnostyką i leczeniem czynnościowych zaburzeń jelit zajmuje się lekarz gastroenterolog.
Zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego
Zgodnie z najnowszą klasyfikacją według Kryteriów Rzymskich III wyróżniamy 6 dużych grup schorzeń czynnościowych układu pokarmowego. Oznacza się je zgodnie z pierwszymi literami alfabetu. W każdej grupie znajduje się kilka dolegliwości. Klasyfikacja prezentuje się następująco:
- A – zaburzenia czynnościowe przełyku, w tym: zgaga czynnościowa, ból czynnościowy w klatce piersiowej, dysfagia czynnościowa, “globus”;
- B – zaburzenia czynnościowe żołądka i dwunastnicy, w tym: dyspepsja czynnościowa, zespół dolegliwości poposiłkowych, zespół bólowy nadbrzusza, zaburzenia odbijania, aerofagia, niespecyficzne odbijanie, zaburzenia o typie nudności i wymiotów;
- C – zaburzenia czynnościowe jelit, opisane poniżej;
- D – zespół czynnościowego bólu brzucha;
- E – zaburzenia czynności pęcherzyka żółciowego i zwieracza Oddiego;
- F – zaburzenia czynnościowe odbytu i odbytnicy, w tym: czynnościowe nietrzymanie stolca, ból czynnościowy odbytu i odbytnicy, zespół dźwigacza odbytu, napadowy ból odbytu, defekacja dyssynergiczna.
Do jednych z najczęściej występujących i diagnozowanych zalicza się zaburzenia czynnościowe jelit.
Czynnościowe zaburzenia jelit – rodzaje i objawy
Grupa C, czyli czynnościowe zaburzenia jelit, obejmuje:
- zespół jelita drażliwego;
- wzdęcia czynnościowe;
- zaparcia czynnościowe;
- biegunki czynnościowe;
- niespecyficzne zaburzenia czynnościowe jelit.
Zespół jelita drażliwego obejmuje szereg różnych objawów, w tym także ogólnoustrojowych. Może mieć postać zaparciową lub biegunkową, w zależności od rodzaju stolca w przeważającej części defekacji. Typowe są przewlekłe bóle brzucha o różnym nasileniu, wywoływane np. spożyciem określonych pokarmów czy sytuacją stresową. Zaparcia czynnościowe cechują się występowaniem zaparć przez dłuższy okres czasu, przy czym tygodniowo miejsce ma mniej niż 3 wypróżnienia. Do zdiagnozowania wzdęć czynnościowych należy stwierdzić intensywne wzdęcia przynajmniej 1 raz w tygodniu przez okres kilku miesięcy. Jednocześnie nie można zdiagnozować żadnej innej choroby układu pokarmowego.
Biegunka czynnościowa to inaczej pojawianie się luźnych lub wodnistych stolców przynajmniej w 25% wszystkich wypróżnień, bez dominującego bólu brzucha lub uciążliwego wzdęcia. Z kolei do ostatniej grupy zaliczamy wszystkie inne zaburzenia jelit, które nie kwalifikują się do powyższych grup i nie mają określonej przyczyny.
Czynnościowe zaburzenia jelit – przyczyny
Do dnia dzisiejszego nie udało się znaleźć konkretnych przyczyn zaburzeń czynnościowych jelit. Aby móc je zdiagnozować należy wykluczyć obecność fizjologicznych lub anatomicznych anomalii, które mogłyby je spowodować. Wiele źródeł określa więc przyczyny czynnościowych zaburzeń jelit jako idiopatyczne. Wyróżnia się jednak szereg czynników ryzyka, które przyczyniają się do wystąpienia tego typu dolegliwości lub które zaostrzają ich przebieg. Są to:
- brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia;
- nieodpowiednia dieta bogata w potrawy ciężkostrawne, słodycze, fast-foody i alkohol;
- palenie papierosów;
- nadmiar stresu, brak umiejętności radzenia sobie ze stresem;
- zbyt szybkie, zachłanne i nieregularne czasowo spożywanie posiłków.
Ze względu na brak konkretnych przyczyn leczeniem czynnościowych zaburzeń jelit zajmuje się gastroenterolog zwykle we współpracy z dietetykiem oraz psychologiem lub psychoterapeutą.
Czynnościowe zaburzenia jelit – leczenie
Podstawą leczenia czynnościowych zaburzeń jelit jest modyfikacja stylu życia, w tym regularna aktywność fizyczna, unikanie nadmiernie stresujących sytuacji oraz wdrożenie zbilansowanej i zdrowej diety, łatwej w trawieniu. Zaleca się unikanie produktów spożywczych wywołujących lub nasilających dolegliwości u danego pacjenta (co często jest kwestią indywidualną), alkoholu oraz żywności przetworzonej. Z kolei regularna aktywność fizyczna pobudza jelita do pracy. Sprawia, że stają się lepiej ukrwione, a resztki pokarmowe nie zalegają w ich świetle.
Bardzo ważna jest probiotykoterapia, której celem jest jakościowa i ilościowa poprawa składu fizjologicznej mikroflory jelitowej. Ogranicza tym samym rozwój patogennych bakterii, wspiera wchłanianie cennych składników odżywczych pochodzących z żywności oraz chroni przed przenikaniem do krwi szkodliwych związków. Probiotyki zmniejszają częstość występowania zaparć, biegunek, nudności czy bólów brzucha, poprawiając tym samym komfort życia pacjentów z czynnościowymi zaburzeniami jelit.
Polecane produkty:
|
Naturalne probiotyki bioalgi
Probiotyki od bioalgi zawierają naturalne, wyselekcjonowane (150 milionów) żwywe szczepy bakterii. Uzupełniają niedobory w składniki probiotyczne takie jak m.in. Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, Bifidobacterium Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bawa S., Gajewska D., Wysocka M., Probiotyki a choroby czynnościowe przewodu pokarmowego, Żywienie Człowieka i Metabolizm, 30/2003.
- Lach J., Bzdęga J., Bany J., Chraboł-Sura A., Kieżel G. Zaburzenia czynnościowe jelit klasyfikowane według Kryteriów Rzymskich III u pacjentów poradni schorzeń jelitowych, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2/2009.
Z własnego doświadczenia chciałbym dodać , że w przypadku pojawienia się pierwszych bezbolesnych zaparć najpierw wskazane jest użycie czopków doodbytniczych , które zmiękczają najczęściej twardy stolec w odbytnicy i umożliwiają jego wydalenie . Przyczyną twardego stolca w odbytnicy jest zbyt wolne jego przesuwanie przez jelito grube , które w tym czasie jednocześnie wchłania z niego resztki wody . Aby uniknąć twardego stolca należy spożywać duże ilości wody nawet do 2-3 l na dobę lub niewielkich ilości płynów , które nie nie są wchłaniane przez jelito grube . Należą do nich n.p. dulcesoft , który dodatkowo lekko pobudza jelito grube do pracy przyspieszającej przesuwanie w nim stolca .
Po pewnym czasie jelito najczęściej zwalnia nie reagując na pobudzające działanie danego płynu i nawracają najczęściej bezbolesne zaparcia . Przeciwdziała temu wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych masujących jelito grube (n.p. skłony tułowia z jednoczesnymi skrętami dotykając rękami palców stup , uciskanie jelita grubego naprzemiennie palcami lewej i prawej dłoni od jego początku w kierunku odbytnicy pod warunkiem , że jelito nie boli i niema krwawienia z odbytnicy ( w przypadku bólu lub krwawienia należy pilnie zgłosić się do lekarza ). Należy jak najrzadziej stosować środki przeczyszczające ,nie częściej niż co 3 doby. Wg artykułu Kliniki Chorób Metabolicznych U. J. w Krakowie bezbolesne i bezkrwawe zaparcie nie jest grożne nawet do 3 tygodni. .